تحلیل کارآمدی دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای آسیای مرکزی؛ مطالعه موردی ترکمنستان و تاجیکستان

نویسندگان

1 دکتری روابط بین‌الملل، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان.

2 دانشیار روابط بین‌الملل، دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان.

چکیده

منطقة آسیای مرکزی از مناطق دارای اهمیت راهبردی، ژئواکونومیک و ژئوکالچر می‌باشد. اکثر کشورهای این منطقه تا دوره قاجار قسمتی از سرزمین ایران بودند. با تصرف این نواحی توسط روسیه تزاری این کشورها جزئی از قلمرو روسیه تزاری و سپس اتحاد جماهیر شوروی شدند. جمهوری اسلامی ایران دارای اشتراکات تاریخی، فرهنگی و هویتی مهمی با کشورهای این منطقه می‌باشد. بعد از فروپاشی اتحاد شوروی و شکل‌گیری این جمهوری‌ها طرفین به دلایل مختلف در پیِ ایجاد روابط دوجانبه و چندجانبه برآمدند. روابط جمهوری اسلامی ایران با این جمهوری‌ها از اوایل استقلال تا زمان فعلی تحت تأثیر عوامل و مؤلفه‌های گوناگونی قرارگرفته است. جمهوری اسلامی ایران در راستای اهداف و منافع ملی خود اقدام به طرح‌ریزی راهبردهای فرهنگی سیاست خارجی خود در منطقه در راستای تأمین اهداف سیاست خارجی خود نموده است. یافته‌های پژوهش با بررسی پیشران‌های چندگانه فرهنگی مؤثر بر روابط طرفین و با بهره‌گیری از رویکردی «بین‌رشته‌ای» و بر اساس روش توصیفی-کیفی حکایت از این مهم دارد که راهبردهای دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مجموعه کشورهای آسیای مرکزی (ترکمنستان و تاجیکستان) در آغاز استقلال این جمهوری‌ها سلطه و نفوذ فرهنگی را در ذهن حاکمان این دیار پررنگ کرده بود، اما با گذر زمان دوستانه‌بودن دیپلماسی فرهنگی «تمدن‌محور» ایران برای مردم و دولتمردان این جمهوری‌ها آشکار گردید و به‌آرامی درحال‌توسعه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها