1
دانشجوی دکتری علوم سیاسی (گرایش مسائل ایران)، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
2
دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
چکیده
سیاست همسایگی فرکتالی در مدل ایرانی ارتقا یافته یک رویکرد استراتژیک است که از «حُمقِ استراتژیک»[1] متمایز شده و تمرکز بر عمق استراتژیک و توسعه روابط همسایگی با هدف افزایش تأثیرگذاری و پایداری در منطقه دارد. این مدل، بر پایه فرایند فرکتالی تصمیم‌گیری و تغییر در سیاست‌های خارجی ایران تأکید دارد که در آن نوعی انعطاف‌پذیری و تکاملی برای مدیریت روابط همسایگی ارائه می‌شود. بر همین اساس، پرسش بنیادین مقاله حاضر این است که سیاست همسایگی فرکتالی در مدل ایرانی چیست؟ چه شاخص‌هایی دارد و اساساً چگونه می‌تواند منجر به گذار ایران از حُمق (حفره) استراتژیک به عمق استراتژیک یعنی تبدیل‌شدن به یک بازیگر مجموعه‌ساز در مجموعه منطقه‌ای خاورمیانه شود؟ در این مدل، ایران به دنبال ایجاد یک شبکه پیچیده و چندسطحی از روابط با کشورهای همسایه است که به‌وسیله ارتقای همکاری‌های اقتصادی، امنیتی، سیاسی و فرهنگی، تعاملات مشترک و تبادلات انسانی تقویت می‌شود. این شبکه‌ها از سطح محلی تا منطقه‌ای و حتی بین‌المللی توسعه می‌یابند. مهم‌ترین ویژگی‌های مدل سیاست همسایگی فرکتالی در مدل ایرانی شامل: انعطاف‌پذیری، تعامل چندبُعدی، توازن منافع و مدیریت ریسک می‌شود.
)