سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران در قبال عراق و تأثیر آن در امنیت منطقه‌ای غرب آسیا

منطقه غرب آسیا به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خود یکی از مناطق بسیار مهم و حساس جهان از قرن گذشته تاکنون محسوب می‌شود. خارج از مسائل ناشی از رقابت‌های نفتی کشورهای بزرگ، منطقه غرب آسیا در دهه‌های اخیر شاهد  رخدادها و تغییر و تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و نظامی گوناگونی بوده است؛ همچنین ترتیبات امنیتی اخیر درمنطقه و پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تحولات سیاسی اجتماعی ناشی از آن در خاورمیانه، تشکیل نیروی واکنش سریع آمریکا و عملکردها و عکس‌العمل‌های مربوطه، شکل‌گیری شورای همکاری خلیج‌فارس و آثار منطقه‌ای آن، وقوع جنگ تحمیلی هشت‌ساله عراق علیه ایران، تجاوز نظامی عراق  به  کویت و نتایج سیاسی و نظامی آن، شکل‌گیری نظم نوین جهانی پس از بحران دوم خلیج‌فارس و حمله آمریکا به افغانستان و عراق به‌عنوان نقطه عطفی در عرصه سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی محسوب می‌گردد. در همین راستا سیاست همسایگی یکی از مفاهیم جدید در روابط بین‌الملل بوده و در راستای پیمان‌ها و همکاری‌های منطقه‌ای قابل ارزیابی است. جمهوری اسلامی ایران و همسایه غربی‌اش عراق به اتفاق هم قطب مهمی از انرژی منطقه و جهان را به خود اختصاص داده و در جغرافیای منطقه جایگاه بسیار مهمی دارند. در تقسیم‌بندی‌های کنونی همسایگان در سه حوزه یا مقوله مفاهمه، معامله و مقابله، می‌توان عراق فعلی را در حوزه مفاهمه قرار داد. بنابراین سیاست اقتصادی و تجاری، فرهنگی، اجتماعی و امنیتی ایران نسبت به عراق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که کشور عراق با قرار گرفتن در حوزه مفاهمه جمهوری اسلامی ایران و با تأکید بر هم‌گرایی در حوزه‌های فرهنگی- مذهبی- اقتصادی می‌تواند به‌عنوان کشوری که دارای سطح بالایی از هم‌گرایی با جمهوری اسلامی ایران است مطرح شود و این هم‌گرایی با کاهش تنش در منطقه به افزایش سطح امنیت منطقه‌ای غرب آسیا کمک خواهد نمود.